Te veel PFAS in eieren hobbykippen Zuid-Holland-Zuid

Alle in regio Zuid-Holland Zuid onderzochte eieren van hobbykippen bevatten PFAS-concentraties die 6 tot 1.000 keer hoger zijn dan commercieel geproduceerde eieren. Dat blijkt uit de risicobeoordeling die het RIVM deed voor 31 locaties van hobbykippen in deze regio. Het RIVM handhaaft daarom het advies dat zij en de GGD Zuid-Holland Zuid eerder hebben gegeven.

Hierin adviseren zij om geen eieren van hobbykippen te eten. Eieren uit supermarkten en winkels bevatten veel minder PFAS en kunnen wel veilig gegeten worden. De herkomst van deze hoge PFAS-concentraties is nog niet bekend.

Ze bevatten 6 tot 1.000 keer meer PFAS dan een gemiddeld commercieel ei. Particuliere eieren komen van kippen die men als hobby houdt. Bijvoorbeeld in achtertuinen, moestuinen en zorg- en kinderboerderijen.

Landelijk probleem

“Wij zijn als vier betrokken gemeenten natuurlijk geschrokken van de bevindingen van het onderzoek. In december bleek uit regionaal onderzoek dat de eieren te veel PFAS bevatten. In december hebben we het advies om geen eieren van hobbykippen te eten gedeeld. Het onderzoek van het RIVM geeft aan dat dit advies blijft staan. Dit is niet alleen een probleem van onze regio, maar een landelijk probleem.

De effecten van de vervuiling van PFAS blijkt steeds verder te reiken. De PFAS komt niet alleen uit onze regio maar wordt ook uitgestoten op andere plekken. Wij vinden het dan ook nog steeds belangrijk dat er een verbod op Europees niveau komt op de uitstoot van PFAS. Hiervoor blijven wij strijden, ook lokaal.”

PFAS-inname via alleen eieren van hobbykippen

Het RIVM heeft voor 31 locaties berekend hoeveel eieren van hobbykippen mensen per week kunnen eten zonder over de gezondheidskundige grenswaarde van PFAS heen te gaan. Deze grenswaarde geeft aan hoeveel PFAS mensen binnen mogen krijgen, zonder dat dit gevolgen heeft voor de gezondheid.

Voor 22 locaties geldt dat mensen door het eten van één ei in de week al meer PFAS binnenkrijgen dan de gezondheidskundige grenswaarde. De eieren van de andere acht locaties konden maximaal één (op drie locaties), twee (op twee locaties), drie (op twee locaties) of vier keer per week (op één locatie) worden gegeten zonder dat de gezondheidskundige grenswaarde werd overschreden. Op één locatie werd de grenswaarde overschreden bij 15 eieren per week.

Het RIVM heeft de inname van PFAS berekend via het eten van alleen eieren van hobbykippen. We krijgen ook PFAS binnen via andere voedingsmiddelen en drinkwater, dit heet achtergrondblootstelling. Dit moet ook worden meegenomen om het risico voor de gezondheid van het eten van de eieren van hobbykippen te beoordelen.

In 2023 heeft het RIVM de inname van PFAS via voedsel en drinkwater berekend voor de Nederlandse bevolking. Hier blijkt uit dat Nederlanders teveel PFAS binnenkrijgen. Daarom is elke extra inname, bijvoorbeeld via eieren van hobbykippen, onwenselijk. Het RIVM en GGD Zuid-Holland Zuid houden daarom het eerdere advies aan om geen eieren van hobbykippen te eten in Zuid-Holland Zuid.

Wat betekent dit voor de gezondheid?

Het eten van eieren van hobbykippen met hoge gehaltes PFAS heeft niet direct nadelige gevolgen voor de gezondheid. In de risicobeoordeling vergelijkt het RIVM de berekende inname van PFAS met de gezondheidskundige grenswaarde. Boven de gezondheidskundige grenswaarde kan de kans op ziekte groter worden. Hoe meer PFAS mensen binnenkrijgen en hoe langer dit duurt, hoe groter de kans dat het invloed heeft op de gezondheid. Daarom is het belangrijk om onder deze grenswaarde te blijven. Het eten van eieren van hobbykippen draagt veel bij aan de PFAS inname.

Welke PFAS-soorten heeft het RIVM in de eieren gevonden?

In de eieren zit vooral veel van de PFAS-soort PFOS. Deze stof stoot het bedrijf Chemours (hiervoor DuPont) in Dordrecht voor zover bekend niet uit. Naast PFOS zitten er in de eieren ook een aantal andere PFAS-soorten in onverwacht hoge concentraties. Ook PFOA, in het verleden uitgestoten door Chemours, heeft het RIVM in de eieren gevonden, maar wel meestal in lagere gehalten. Het RIVM heeft niet of nauwelijks GenX gevonden in de onderzochte eieren.

Onderzoek naar de oorzaak

De gemeenten Dordrecht, Molenlanden, Papendrecht en Sliedrecht hebben afgelopen najaar opdracht gegeven voor dit onderzoek. In december bleek dat er te veel PFAS in de eieren van hobbykippen zat. Toen hebben zij ook opdracht gegeven om onderzoek te doen naar de oorzaak. De vraag hierbij was: via welke route komt de PFAS in de eieren. Dit onderzoek - onder leiding van adviesbureau Arcadis - loopt nog.

Onderzoekers hebben de bodem, het water, het voer, vitamines, anti-wormenmiddel, het nestmateriaal en het verpakkingsmateriaal van het voer onderzocht. Daarin hebben zij niets gevonden dat het verhoogde PFAS-gehalte in de eieren kan verklaren. Er wordt als laatste nog gekeken naar de PFAS-gehalten in wormen. Het resultaat hiervan komt ergens in de komende weken. Het RIVM gaat na het onderzoek naar PFAS in eieren van hobbykippen en de oorzaak verder op landelijk niveau.

RIVM breidt onderzoek uit over Nederland

De oorzaak van de hoge PFAS-gehalten in de eieren van hobbykippen is onbekend. Op basis van vele nationale en internationale onderzoeken is het aannemelijk dat het probleem niet alleen in Zuid-Holland Zuid is. Het RIVM laat weten ook op andere plaatsen in Nederland onderzoek te gaan doen naar PFAS in eieren van hobbykippen én naar de oorzaak van PFAS daarin.

Waarom dit onderzoek?

Het RIVM heeft het onderzoek gedaan naar het gehalte PFAS in eieren om te achterhalen of het veilig is voor bewoners in de regio om eieren te eten van hobbykippen. Dit heeft te maken met de bekende PFAS-vervuiling in de omgeving van Chemours.

De afgelopen jaren zijn er meerdere onderzoeken uitgevoerd naar PFAS in de bodem, moestuinen en in het water. Najaar 2023 is het vervolgonderzoek gestart naar de aanwezigheid van PFAS in eieren van hobbykippen. Hobbykippen zijn kippen die een persoon als hobby houdt. Bijvoorbeeld in achtertuinen, moestuinen en zorg- en kinderboerderijen. 

Op onderstaande afbeelding ziet u de locaties (groene symbolen) waar het RIVM eieren heeft verzameld in de acht gemeenten. Het rode symbool geeft aan waar chemiebedrijf Chemours in Dordrecht ligt . Er staan minder dan 30 bolletjes op de kaart omdat een aantal locaties dicht bij elkaar liggen.

Eieren uit supermarkt wel veilig

Eieren die komen van professionele pluimveehouders (zoals bijvoorbeeld verkocht in de supermarkt) kunt u wel veilig eten. Dit geldt voor alle eiersoorten in de supermarkt, ook de scharreleieren. Deze bevatten aanzienlijk lagere gehalten aan PFAS. De eigen branche en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) testen deze eieren regelmatig. Het RIVM heeft ook voedselproducten onderzocht op PFAS. Hier kwam ook uit dat u deze eieren veilig kunt eten.