Nieuwjaarstoespraak 2025 Burgemeester van der Velden

Welkom op deze traditionele nieuwjaarsreceptie van de gemeente Dordrecht. Tradities zijn er om in ere te houden, maar tradities zijn niet in beton gegoten. Dat geldt ook voor de viering van oud en nieuw. Het afsteken van vuurwerk door consumenten bestaat in Nederland pas zo´n zestig jaar. En om over na te denken: het gebruik werd binnengebracht door immigranten, de Indische Nederlanders. 

Het gebruik om ook vuurwerk naar hulpverleners te gooien is van veel recentere datum. Ik wil hier graag mijn waardering uitspreken voor al die politiemensen, handhavers, brandweerlieden en ambulancemedewerkers die ook dit jaar weer in touw waren om onder moeilijke omstandigheden hun werk te doen. Ik herhaal hier mijn vraag hoe lang we dit nog aan de hulpdiensten kunnen vragen. En die vraag komt niet alleen van mij: Vanochtend maakte het AD melding van een memo waarin een politieagent aangaf niet langer een schietschijf te willen zijn. 
En ook al krijg ik niet van iedereen applaus: wat mij betreft vervangen we het consumentenvuurwerk door een vuurwerkshow, dat hier ook al een traditie begint te worden.

Dat tradities kunnen veranderen laten we vandaag ook zien, door niet in het Stadhuis, maar in het Dordrechts Museum bijeen te komen. Deze nieuwe locatie hebben we niet zo maar gekozen.
Met het Dordrechts Museum hopen we vanavond dat het mes aan twee kanten snijdt. Meer bezoekers op de receptie -onder wie mensen die anders niet zouden komen, en meer mensen in aanraking brengen met dit prachtige museum. Ik bedank directeur Femke Hameetman en alle medewerkers van het Dordrechts Museum dat ze dit mogelijk hebben gemaakt.

En het moment is ook niet zomaar gekozen. De tentoonstelling Liberté toont werken uit een roerige periode uit de Franse- en eigenlijk ook Europese- geschiedenis. Een periode van maatschappelijke onrust, van revolutie, maar vooral van de roep om vrijheid. Vrijheid, één van de belangrijkste waarden voor de mens en de mensheid. Vrijheid, dat is waarvoor deze stad in 1572 een vergadering bijeenriep met de nadere steden van Holland, in wat de eerste Vrije Statenvergadering is gaan heten. Een historische gebeurtenis die we nog altijd vieren. 

Vrijheid is niet vanzelfsprekend. Dat hebben we in Nederland gemerkt in de Tweede Wereldoorlog. Een bezetting die vijf jaar duurde, die ook in onze stad diepe sporen heeft nagelaten, vooral door de vernietiging van de Joodse gemeenschap. Het is niet voor niets dat we de bevrijding vieren. Dit jaar doen we dat groter dan anders, ook wel omdat het misschien wel de laatste keer is dat er nog ooggetuigen bij kunnen zijn.

Vrijheid was er eeuwenlang ook niet voor de mensen die uit Afrika werden weggevoerd om als slaven te werken op plantages in Amerika. Ook de viering van Keti Koti, het verbreken van de ketens is daarom voor veel mensen belangrijk. Vorig jaar heeft mijn voorganger Wouter Kolff tijdens Keti Koti excuses uitgesproken voor de rol van het Dordtse stadsbestuur bij de slavernij in het verleden. Uit de reactie op die excuses bleek nog eens hoeveel waarde mensen hechten aan erkenning van hun situatie.

Vrijheid is ook nu niet vanzelfsprekend. In Europa woedt al bijna drie jaar een oorlog, die uiteindelijk ook draait om vrijheid. De vrijheid van de Oekraïners om in een eigen vrije staat te kunnen leven. Vrije verkiezingen lijken zo vanzelfsprekend in Europa, maar we zien dat die ook onder druk staan. En in Gaza is al anderhalf jaar een verwoestende oorlog bezig, waar in naam van de veiligheid van de ene staat, de vrijheid van een ander volk onmogelijk wordt gemaakt.
In Syrië gloort er met de val van een dictator nieuwe hoop op vrijheid. 

Het zijn conflicten die ook hun invloed hebben op onze samenleving. Er wonen in Dordrecht 1300 Oekraïense vluchtelingen, die zich grote zorgen maken over hun familie en vrienden in Oekraïne. Ook Dordtenaren maken zich zorgen over de internationale bedreigingen van de democratie. En ook in Dordrecht voelen vele mensen, van verschillende afkomst, zich zeer betrokken bij de situatie in het Midden-Oosten. In andere steden hebben demonstraties vanuit die betrokkenheid tot rellen geleid, maar ook grote conflicten tussen groepen Nederlanders.
In Dordrecht is dat tot nu toe gelukkig milder, maar ook hier zie ik dat mensen soms tegenover elkaar dreigen te staan.

Polarisatie is niet voor niets gekozen tot woord van het jaar. Er lijkt soms een kloof te bestaan. Mensen die al jarenlang in Nederland wonen, die gewoon hier in Dordrecht zijn geboren, worden vanwege hun afkomst ineens bestempeld tot probleem. Ik zie dat toch anders. Integratie is niet makkelijk, en gaat soms met horten en stoten. Maar als ik zie wat immigranten, en vooral kinderen van immigranten hier bereikt hebben, dan ben ik toch vooral optimistisch. Kijk naar het opleidingsniveau. Kijk naar de arbeidsdeelname. Ik zie dat alleen al om me heen op het Stadskantoor, waar mensen met een migratie-achtergrond in de meest uiteenlopende functies werken. We zouden niet zonder ze kunnen!

En dat is niet zomaar de opvatting van een 70-jarige burgemeester die de boel een beetje bij elkaar wil houden. Het blijkt ook uit cijfers en rapporten van het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Sociaal Cultureel Planbureau. Ja, er is wel een kloof in de Nederlandse samenleving, maar die loopt veel meer langs de lijn van opleiding en inkomen. Wie in armoede leeft, heeft weinig contact met de mensen die het goed hebben. En dat zien we -helaas- ook in Dordrecht. Daarom is het zo belangrijk om te investeren in wijken als Crabbehof, Wielwijk en Krispijn, via het programma Dordrecht-West. Daarom is het zo belangrijk om te investeren in onderwijs en werkgelegenheid. 

En dat kunnen we niet alleen. Dankzij de goede samenwerking hebben we als Smart Delta Drechtsteden samen met Gorinchem twee regiodeals kunnen sluiten, waarbij het Rijk voor bijna 50 miljoen euro bijdraagt aan projecten in deze regio, juist ook om de positie van kwetsbare inwoners te verbeteren.

Maar geld is niet het enige dat telt. Onze koning deed in zijn kersttoespraak een krachtige oproep om bij alle verschillen van mening die we mogen hebben toch vooral op zoek te gaan naar datgene dat ons samenbrengt. Ik citeer hier graag de koning: ‘We hoeven elkaars overtuigingen en opvattingen niet te delen. Als we ons maar realiseren dat anderen, net als wij, mensen zijn van vlees en bloed. Met herkenbare emoties. Zodra we elkaars pijn en elkaars verlangen zien, ontstaat ruimte voor begrip.’ Tot zover de koning.

Als burgemeester ben ik in de bevoorrechte positie om heel veel mensen te ontmoeten en te spreken. Of dat nu bij een bijeenkomst is waarin geboren en getogen Dordtenaren hun 60-jarige bruiloft vieren, een netwerkbijeenkomst van enthousiaste ondernemers of een naturalisatiebijeenkomst waarin mensen uit heel verschillende landen het Nederlanderschap verkrijgen. Ik put inspiratie uit de verhalen die al deze mensen te vertellen hebben. Over hun achtergrond, hun leven, hun familie. Over de vreugde om hun (klein)kinderen, over hun verdriet, over hun zorgen, over hun ambities.

De Franse filosoof Emmanuel Levinas stelt in zijn werken de Ander centraal. Juist in de ontmoeting met de Ander schuilt de kern van onze menselijkheid. De Ander doet een appel op mijn verantwoordelijkheid als mens. Ik vind dat een hoopgevende gedachte, en zie er ook een opdracht in. We zitten toch zo gauw vast in onze eigen groep, in onze eigen bubbel, in ons eigen gelijk. Kijk naar de schilderijen in de expositie Liberté, waar mensen juist niet meer vast wilden zitten, maar de vrijheid zochten. 

We staan in Dordrecht voor een spannend jaar. Deze zomer moet de gemeenteraad besluiten nemen over ingrijpende bezuinigingen van vele miljoenen. Daar zitten ongetwijfeld maatregelen bij die mensen in onze stad zullen raken. Maar ik ben er van overtuigd dat de gemeenteraad, die ook bestaat uit mensen met heel verschillende achtergrond en opvattingen, door juist door naar elkaar en naar de stad te luisteren tot een goede keuze komt. Zoals de raad ongetwijfeld ook een goede keuze maakt voor een nieuwe burgemeester. Dordrecht, deze prachtige stad, verdient dat.

Ik vraag nu alvast uw bijzondere aandacht voor de Dixiemeesters, een ensemble van het Dordrechts Philharmonisch Orkest. Deze prachtige vereniging viert dit jaar het 100-jarige bestaan met een paar bijzondere  concerten. Na mijn toespraak spelen ze de mij zeer dierbare gospel Just a closer walk with thee.

Tot slot wens ik u allen, voor de eerste en laatste keer, een heel gezond, voorspoedig en vrij 2025 toe!