Toespraak burgemeester A.W. Kolff Bijeenkomst Jom Hasjoa 17 april 2023
'Het kind is niet dood
Het kind heft zijn vuist op naar zijn moeder
Die Afrika Schreeuwt … de geur schreeuwt
Van vrijheid en heide
In de townships van het omsingelde hart
Het kind dat alleen maar wilde spelen in de zon, is overal
Het kind is man geworden en trekt door heel Afrika
Het kind is reus geworden en trekt door de gehele wereld'
Dames en heren (jongens en meiden), Welkom …
Ik las een klein stukje voor uit een gedicht van Ingrid Jonker. Zij leefde in de tijd van Nelson Mandela, de apartheid en de verdeeldheid in Zuid-Afrika.
Het gedicht gaat over een klein jongetje dat is doodgeschoten door een soldaat tijdens één van de vele vrijheidsdemonstraties.
Een oorlog kent vele soorten slachtoffers.
Vandaag herdenken we alle slachtoffers van de Holocaust. Deze bijzondere en beladen herdenkingsdag is in 1953 in Israël ingevoerd.
Om tien uur 's morgens gaat in het hele land het luchtalarm af en neemt de gehele bevolking twee minuten stilte in acht.
Het verkeer ligt gedurende deze twee minuten helemaal stil en automobilisten staan dan naast hun auto.
Het is belangrijk stil te blijven staan bij de verschrikkingen van toen en nu.
In Dordrecht wordt veel herdacht in deze tijd van het jaar. Wij staan elk jaar stil bij de Tweede Wereldoorlog en ik waardeer de jaarlijkse herdenking in het Stadhuis bij het Joods Monument;
omdat het belangrijk blijft om deze verhalen te blijven vertellen en te herhalen!
Vertellen, lezen en schrijven over onze geschiedenis is van belang omdat het ons inzicht geeft hoe we samen leven of juist waarom dat soms even niet zo goed lukt. Om elkaar te begrijpen is het belangrijk, dat we met elkaar praten.
Vandaag staan we met elkaar stil bij de holocaust, de grootste volkerenmoord uit de geschiedenis van Europa.
Bij deze poging tot vernietiging van het Jodendom zijn miljoenen doden te betreuren.
Ook onze stad kent deze donkere periode in de Tweede Wereldoorlog. De dagen dat men dacht dat het nooit meer licht zou worden.
Dordrecht kende voor de oorlog een bloeiende Joodse gemeenschap.
Van de 290 gedeporteerde Joden keerden er slechts 5 terug. Opgeteld bij de gevluchte en ondergedoken personen hebben uiteindelijk 55 Joodse inwoners de oorlog overleefd.
De Nederlandsch-Israëlitische gemeente, met de synagoge op de Varkensmarkt, was gedecimeerd van enkele honderden tot enkele leden. Ze werd na de oorlog opgeheven.
In 1989 werd, zoals ik eerder noemde, bij het stadhuis een tweedelig monument onthuld ter nagedachtenis aan de Joodse slachtoffers uit Dordrecht en Zwijndrecht.
Dit verhaal, hoe verschrikkelijk ook, moeten we blijven vertellen. Hoe de toekomst eruit komt te zien, wordt mede bepaald door ons besef van het verleden.
Vanavond in het Stadhuis, herdenken we het verleden. Wereldwijd wordt de moord op 6 miljoen Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog herdacht.
Vandaag staan we stil bij wat deze periode voor onze stad heeft betekend.
En herdenken is niet alleen iets voor hen die een oorlog hebben meegemaakt. Het is juist ook voor die mensen die geen oorlog hebben meegemaakt.
"Want ironisch genoeg houden de gesprekken of debatten over Dodenherdenking en de Tweede Wereldoorlog in leven. Volgens Ilse Raaijmakers hebben de stilte en de storm elkaar nodig. Ze houden elkaar in evenwicht. Ik ben het met haar eens want we zouden moeten waken voor het feit dat de storm gaat liggen", aldus Sinan Cankaya in zijn essay 'Tegen Heldere Verhalen'.
En ik deel die mening!
Zeker in deze tijd, waarin het lijkt of we niets hebben geleerd van ons verleden, is het noodzakelijk om je bewust te zijn van jouw plek in de maatschappij en in deze periode.
We moeten de vrede niet voor lief nemen. Het is geen vanzelfsprekendheid. Het is iets wat continue aandacht nodig heeft. En herdenkingen als deze, helpen ons bij dat besef.
Want op welke manier hebben oorlogservaringen van ouders hun kinderen beïnvloed?
En bestaat het gevaar dat die kinderen bepaalde traumatische ervaringen ook weer doorgeven aan de volgende generatie? Het antwoord lijkt voor de hand te liggen.
Maar dit zijn wel de vragen die we elkaar moeten durven stellen. Ook in een periode van relatieve vredestijd. Want de oorlog is dichterbij dan we wellicht beseffen.
Zoals de tekst op ons Joodse monument luidt: Je moet het je kinderen vertellen. En dat doen wij vanavond; dat blijven wij doen.