Vragen en antwoorden – collegevoorstel bezuinigingen

De gemeente Dordrecht moet een sluitende begroting hebben. Dit betekent dat de uitgaven gelijk zijn aan de inkomsten. Maar onze kosten stijgen en we krijgen de komende jaren minder geld van het Rijk. Daardoor ontstaat er een fors tekort, dat oploopt tot €15,4 miljoen in 2029. Dat betekent helaas dat we flink moeten bezuinigen om onze financiën op orde te houden.

De gemeente moet €15,4 miljoen bezuinigen. In februari publiceerde het college een lijst met allerlei mogelijke maatregelen om te bezuinigen. Dit waren geen voorstellen, maar bracht puur de mogelijkheden in beeld. Met al deze opties op tafel zijn gesprekken gevoerd met de gemeenteraad en de stad. Uit de lijst met mogelijkheden heeft het college een bezuinigingspakket van zo'n 50 maatregelen samengesteld en voorgelegd aan de raad.
Het voert te ver om al die maatregelen hier toe te lichten. Hier vind u alles in één overzicht.

De basis van het pakket bestaat uit 4 uitgangspunten:

• Het meeste geld besparen we door op financieel gebied zakelijker te handelen. Dat betekent dat tegenover de kosten die we maken ook passende vergoedingen staan. Bijvoorbeeld voor de huur van ons vastgoed of als commerciële partijen gebruik maken van onze sportterreinen. We berekenen ambtelijke kosten voor de regio of ontwikkelaars vaker door. We kijken vaker of iets wel echt een taak is voor de gemeente. Vaak kunnen stichtingen, organisaties of het Rijk deze taken prima oppakken. Zoals bewustwordingcampagnes over levensstijl. Tegelijk zien we kansen om onze inkomsten te vergroten. Door meer Europese en Rijkssubsidies binnen te halen, ruimte te geven aan riviercruises en de capaciteit van de Essenhof uit te breiden.
   
• Dordrecht is een aantrekkelijke stad om in te wonen en te werken, en om te bezoeken. Met een levendige binnenstad en prettige wijken. Dat moet zo blijven. Cultuur, evenementen, sport, ontspanning en een levendige binnenstad; Dordrecht heeft veel voorzieningen. Maar die voorzieningen kosten meer dan we nu als stad kunnen dragen. Daarom willen we dat evenementen, musea en organisaties minder afhankelijk worden van subsidies. We verlagen de bijdragen van de gemeente en gaan deze maatregel met onze partners uitwerken.
   
• De vraag naar zorg en ondersteuning in Dordrecht blijft toenemen. De kosten lopen op en er is onvoldoende personeel. Daardoor komt de zorg en ondersteuning voor inwoners in kwetsbare posities in de knel. Terwijl de zorg daar het hardst nodig is. Dus stelt het college maatregelen voor die voorkomen dat te veel mensen een beroep doen op professionele zorg waar dat niet per se hoeft. Door deze mensen met lichtere ondersteuning of via maatschappelijke organisaties te helpen, dalen de kosten en is
  professionele hulp beter beschikbaar en betaalbaar waar dat echt nodig is.
  
  Van wie het kan betalen, vragen we vaker een bijdrage. Bijvoorbeeld voor huishoudelijke hulp of scootmobielen. Met een deel van de besparingen creëert het college een sociaal fonds van (op termijn) € 1 miljoen. Zo kunnen we inwoners in kwetsbare posities blijven ondersteunen.
   
• We vinden het belangrijk dat het onderhoud in de stad op orde blijft. Dat geldt ook voor dienstverlening aan inwoners en ondernemers. We kijken wel waar het efficiënter en goedkoper kan, bijvoorbeeld door op vrijdagmiddag het callcenter te sluiten omdat er dan bijna geen inwoners bellen. Ook brengen we het onderhoud in de hele stad op hetzelfde niveau. Dat betekent dat het groen in bijvoorbeeld de binnenstad, winkelcentra en De Hoven hetzelfde wordt onderhouden als in de rest van Dordrecht.
   
• We kijken ook naar onszelf. Een fors deel van de bezuiniging bereiken we door besparing op onze eigen organisatie. Door vertrekkend personeel niet altijd te vervangen en minder medewerkers tijdelijk in te huren. Daar zijn we al mee begonnen. Dat bespaart uiteindelijk ruim € 1 miljoen.

Het college stelt de raad voor om zo'n 35 maatregelen niet in te voeren. Een klein deel daarvan is op een soort reservelijst gezet. Het college stelt die bezuinigingen nu niet voor. Mocht het toch nodig zijn om meer te moeten bezuinigen of andere keuzes te maken, stelt het college voor eerst naar deze maatregelen te kijken. Dat gaat bijvoorbeeld om het bezuinigen op wijkwensen of het opheffen van dierparkjes.

Daarnaast is er een groep maatregelen waarvan het college voorstelt om die te laten vervallen. Dit zijn bijvoorbeeld maatregelen waarvoor echt geen draagvlak is, waarvan de besparing niet opweegt tegen de maatschappelijke effecten of die niet zijn terug te draaien. Denk aan bezuinigingen op het armoede- en minimabeleid, culturele subsidies, sluiting van De Dubbel, bibliotheekfilialen en de Sterrenwacht, het opheffen van de Drechthopper of het schrappen van speelplekken in buurten. Het college stelt dus voor deze maatregelen niet in te voeren.

Als je Dordrecht vergelijkt met andere gemeenten van dezelfde grootte zijn de lokale lasten in onze stad relatief laag. Deze lasten bestaan uit bijvoorbeeld de OZB, afvalstoffenheffing en rioolheffing. De OZB stijgt elk jaar met de inflatie mee. Het college stelt de raad voor om de OZB in 2027, 2028 en 2029 elk jaar met 1,33% extra te verhogen. Dit betekent gemiddeld ongeveer €15 per huishouden per jaar. Zo voorkomen we dat we nog meer moeten bezuinigen. Ook met deze kleine stijging blijven de lokale lasten in Dordrecht onder het gemiddelde van vergelijkbare gemeenten.

Zeker. Er zitten in het voorstel niet alleen bezuinigingen, maar ook opties om inkomsten te verhogen. Bijvoorbeeld door meer ruimte te bieden aan riviercruises en toeristisch bezoek, nog meer in te zetten op het binnenhalen van landelijke en Europese subsidies, straatverlichting zuiniger te maken en de capaciteit van de Essenhof uit te breiden. Daarnaast investeren we al langer in de stad. Door te investeren in woningbouw en dus te groeien krijgen we meer geld van het Rijk en verdienen we als stad ook meer. Ook de groei van het aantal banen en nieuwe werklocaties zorgt voor hogere inkomsten voor de stad.

Dan kun je denken aan de kosten voor de zorg en het onderhoud van gebouwen, kades, gymzalen, schoolgebouwen en sportterreinen. Dat kost veel geld.

Het klopt dat het Rijk de aangekondigde bezuiniging wat heeft verminderd. Maar dat geldt vooral voor de eerste paar jaar. Na 2027 heeft het Rijk nog altijd een forse bezuiniging in de boeken staan. Dus het ravijn – de tekorten die gemeenten krijgen door de bezuinigingen van het Rijk – is niet weg, maar komt een paar jaar later. Dat geeft ons wel de tijd om de maatregelen zorgvuldig en stap voor stap in te voeren. De toezegging van het Rijk heeft wel iets geholpen in de totale bezuinigingsopgave: waar we eerder op een tekort van €19 miljoen in 2029 koersten, is dat nu €15,4 miljoen. De onderhandelingen met het Rijk over meer geld op langere termijn lopen nog altijd. Het college kiest daarom voor maatregelen die eventueel zijn terug te draaien als het Rijk toch met meer geld over de brug komt.

Dat verschilt per persoon en per situatie. Er worden op veel verschillende terreinen maatregelen voorgesteld. Dat betekent dat veel mensen op een of andere manier iets zullen merken van de bezuinigingen.

Nee. Het is een voorstel van het college aan de gemeenteraad. De gemeenteraad beslist. Dat gebeurt 15 juli. Daarna wordt dit vastgelegd in de begroting voor 2026. Dat gebeurt in november.

Doordat het Rijk de geplande bezuinigingen op gemeenten voor de eerste jaren wat heeft verminderd, kunnen de maatregelen in Dordrecht stap voor stap worden ingevoerd. Dat geeft de gelegenheid om dit zorgvuldig en samen met partners te doen. Wat wanneer gebeurt, verschilt per maatregel. In de berekeningen houden we rekening met het feit dat het soms tijd kost om tot de volledige besparing te komen.

Meer informatie vind je op www.dordrecht.nl/bezuinigen. Vanaf vrijdag 6 juni zijn alle stukken ook op raad.dordrecht.nl te vinden.

We hebben verschillende stappen gezet om te komen tot bezuinigingen.
·

• Het college van B&W heeft de ambtelijke organisatie gevraagd mogelijke besparingen te bedenken in alle taken en uitgaven. Zo is breed in beeld gebracht wat er mogelijk is.
• Om het college te helpen bij hun afwegingen, wilden we weten wat inwoners belangrijk vinden als er minder geld. Daarover zijn we in september/oktober 2024 met inwoners, kenners en raadsleden in gesprek gegaan. Ook hielden we een online enquête.
• In februari 2025 heeft het college een lijst met mogelijke bezuinigingsmaatregelen naar de gemeenteraad gestuurd om hierover in gesprek te gaan. Raadsleden gaven aan hoe zij naar de verschillende mogelijke maatregelen keken. Er lag geen voorstel en er is ook geen besluit genomen. In maart is ook over de lijst gesproken met kenners van Dordrecht, zoals vertegenwoordigers van instellingen, maatschappelijke organisaties en bedrijven.
• Met de mening en ideeën van de raad en de stad, de opbrengst van de eerdere stadsgesprekken en enquête én de eigen visie op de stad heeft het college nu een voorstel gemaakt voor de bezuinigingen. Dit is verwerkt in de Perspectiefnota 2026 en begin juni naar de gemeenteraad gestuurd.
• Op 15 juli 2025 besluit de raad over de Perspectiefnota 2026. En daarmee ook waar de gemeente de komende jaren op gaat bezuinigen.
• In november 2025 legt de raad dit vast in de begroting voor 2026.

Bezuinigen is niet leuk en doet pijn. Zeker als het om miljoenen gaat. Dat vraagt een zorgvuldige afweging. Daarom heeft het college uitgangspunten opgesteld. Bijvoorbeeld dat we als gemeente zakelijker handelen. En dat tegenover de kosten die we maken ook passende vergoedingen staan. Dat als we onderhoud en dienstverlening terugschroeven, de sociale en maatschappelijke effecten beperkt blijven. Dat we ondanks de bezuinigingen als stad aantrekkelijk blijven, voor inwoners en bezoekers. En dat we zorg beschikbaar en toegankelijk houden voor inwoners in de meest kwetsbare posities.

Daarnaast wil het college voorkomen dat bepaalde groepen of sectoren onevenredig hard worden geraakt. Bijvoorbeeld doordat verschillende maatregelen bij dezelfde groep terecht komen. Verder heeft het college gekeken naar de uitkomsten van de participatie en dat meegewogen in het samenstellen van het pakket.

Tot slot blijft het onzeker of het Rijk misschien toch met meer geld over de brug komt. Daarom kiest het college voor maatregelen die eventueel terug zijn te draaien als de financiën verbeteren.

De eerdere lijst was puur een inventarisatie, gemaakt door de ambtelijke organisatie op verzoek van het college. Die lijst is opgesteld om in beeld te krijgen wat er allemaal mogelijk is. Dat inzicht heeft het college gebruikt om nu daadwerkelijk een voorstel te maken. Dat betekent dat naast de maatregelen die het college voorstelt aan de raad, er ook veel voorstellen zijn afgevallen.

Zo’n groot bedrag vraagt om stevige en pijnlijke keuzes. We zijn transparant geweest door de hele lijst met mogelijke maatregelen openbaar te maken. Het is logisch en begrijpelijk dat daar reacties op kwamen. Ook omdat mensen het al als echte voorstellen zagen, terwijl dat niet het geval was.

Het college vond het heel belangrijk dat de gemeenteraad als volksvertegenwoordiging alle opties op tafel had. Door goed in beeld te hebben wat er mogelijk is, kan de raad een brede afweging maken. We wisten van tevoren dat er maatregelen zouden afvallen. En dat je dan achteraf kunt zeggen dat de onrust over die maatregelen onnodig was. En toch staan we nog steeds achter die keuze. Dit was nodig om open het gesprek aan te gaan.

Ja, sommige maatregelen zijn aangepast of aangevuld naar aanleiding van deze gesprekken. Waar suggesties uit de stad voor nieuwe maatregelen kansrijk bleken, zijn die verder uitgewerkt.

Het klopt dat de verkoop van Eneco-aandelen eenmalig veel geld heeft opgeleverd. Met de raad is afgesproken dat we dit geld gebruiken om te investeren in de stad. En zo Dordrecht blijvend sterker te maken, nu en in de toekomst. Bijvoorbeeld door meer woningen te bouwen, zodat de stad groeit. Dan krijgen we meer geld van het Rijk en verdienen we als stad ook meer. Ook zorgen we ervoor dat bedrijven zich in Dordrecht willen vestigen, zodat er meer banen komen in Dordrecht. Ook dit zorgt voor hogere inkomsten voor de stad. Door in aantallen en in kwaliteit te groeien krijgt de stad sterkere schouders om de kosten te kunnen dragen. Alleen op die manier kunnen we zoveel mogelijk van onze voorzieningen in de stad overeind houden. Dit vraagt om grote investeringen, die vele miljoenen kosten.
We krijgen soms de vraag: als we die investeringen niet doen, kunnen we het tekort dan dekken? We snappen dat dat zo lijkt. Toch is dat niet het geval. De investeringen doen we eenmalig, terwijl we de komende jaren elk jaar geld tekortkomen. Juist door te investeren proberen we blijvend meer inkomsten te creëren voor Dordrecht. En inkomsten en uitgaven in balans te krijgen.

Vergelijk het met een huishouden: je vaste lasten zijn elke maand hoger dan je inkomen. Dan ga je kijken waar je kosten kunt besparen. Ook kijk je hoe je misschien meer inkomen kunt krijgen. Die mogelijkheden zijn in kaart gebracht en hebben geleid tot het maatregelenpakket dat het college nu voorstelt. Maar soms kun je door spaargeld te investeren ook je vaste lasten omlaag brengen. Bijvoorbeeld door energiemaatregelen in je huis te nemen. Dat kost eenmalig geld, maar het verlaagt elke maand je energierekening.

Zo doen we dat ook in Dordrecht: we investeren in projecten, omdat die op lange termijn geld opleveren voor de stad. Maar net als in een huishouden werkt het niet om elke maand spaargeld te gebruiken om je vaste lasten te betalen. Dan blijft er op een gegeven moment geen spaargeld meer over én je komt nog steeds elke maand geld tekort.

Het Stadskantoor is verouderd. Het voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd. Het is in slechte staat en verbruikt enorm veel energie. Dat zorgt voor hoge kosten. Daar moest iets gebeuren. Er zijn verschillende opties bekeken. Een grootschalige renovatie, nieuwbouw, of nieuwbouw in samenwerking met partners. De optie nieuwbouw in samenwerking met partners zorgt voor lagere vaste lasten dan wanneer we het oude Stadskantoor zouden opknappen. Financieel is nieuwbouw dus beter dan renovatie. We zitten straks met Sociale Dienst Drechtsteden, VVV, Dordrecht Marketing en Bibliotheek AanZet in één gebouw. Die samenwerking levert echt een meerwaarde voor inwoners en bezoekers. Bovendien komt met de verhuizing volop ruimte voor extra woningen op de Spuiboulevard. Daarom is voor deze invulling van het Dordthuis gekozen.