Publicaties Rijk, RIVM en NVWA

Onlangs zijn drie publicaties verschenen die raken aan het dossier Chemours. Dat betreft een tijdelijk handelingskader voor PFAS in grond en bagger van het Rijk, een rapportage van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) over risicogrenswaarden voor PFOS en PFOA in de bodem bij veeteelt en akkerbouw en een rapportage van de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) waarin onder meer landbouwproducten uit de Alblasserwaard zijn onderzocht op PFOA en GenX.

Hieronder vindt u een toelichting op de drie publicaties.

Tijdelijk handelingskader PFAS voor hergebruik van grond

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) heeft het 'Tijdelijk handelingskader voor hergebruik van PFAS-houdende grond en baggerspecie' opgesteld. Hiermee wil het ministerie de problemen die er nu zijn in grond- en baggerverzet en baggerwerkzaamheden verlichten. PFAS is een groep van zo'n 6000 stoffen, waaronder PFOA, PFOS en GenX. PFAS worden al decennia lang gebruikt in heel veel producten die we dagelijks gebruiken. Deze stoffen breken niet of nauwelijks af en zijn inmiddels verspreid in het milieu te vinden. PFAS zitten dus ook in grond en bagger. Landelijk bestonden er nog geen regels voor het hergebruik van deze grond en bagger. Dit handelingskader biedt daar richtlijnen voor.

In de regio Zuid-Holland Zuid is al eerder een handreiking opgesteld voor omgaan met PFAS-houdende grond. In grote lijnen sluit het landelijke handelingskader daar goed bij aan. De gemeenten van Zuid-Holland Zuid zullen nog bekijken of het nodig is de bestaande handreiking aan te passen.
In elk geval is het positief dat het Rijk dit handelingskader heeft opgesteld. Wij hebben hier vanuit onze regio ook voor gepleit. In het handelingskader is bijvoorbeeld een onderzoeksplicht opgenomen. Het schrijft voor dat grond en bagger onderzocht moet worden op de aanwezigheid van PFAS. Zo krijgen we landelijk een beeld van de aanwezigheid van PFAS in de bodem. Ook voorkomt het nieuwe verontreinigingen. De situatie dat niet-onderzochte grond waarin PFAS zit op schonere plekken wordt hergebruikt, kan met dit handelingskader worden voorkomen. Tot slot is het voor onze regio positief dat grond die onder de landelijke risicogrenzen valt, elders in het land kan worden hergebruikt. Dat biedt een groter afzetgebied voor grond uit onze regio.

Risicogrenzen PFOS en PFOA in grond en bagger

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft risicogrenzen voor PFOS en PFOA bepaald voor grond die gebruikt wordt voor akkerbouw en veeteelt. Het Hoogheemraadschap Rijnland had hier om verzocht vanwege een grootschalige bodemverontreiniging in hun gebied, waardoor baggerwerkzaamheden stil kwamen te liggen. Deze risicogrenzen bevestigen dat de handreiking in onze regio veilige waarden voor deze stoffen hanteert. Op basis van deze risicogrenzen kunnen overheden ook bepalen of de kwaliteit van de grond een risico vormt voor mens en milieu, en of maatregelen nodig zijn. In onze regio hebben we met een bodemverontreiniging met PFOA te maken. Er zijn al veel bodemonderzoeken uitgevoerd. In de agrarische gebieden op het Eiland van Dordrecht liggen de gemeten gehalten PFOA in de bodem onder de nieuwe risicogrenzen van het RIVM.
Overigens betekent een eventuele overschrijding van een risicogrens niet direct dat er daadwerkelijk sprake is van risico's. Wel kan het aanleiding zijn voor nader onderzoek om te bepalen of de stoffen zijn terug te vinden in gewassen en/of producten. 

In 2017 heeft het RIVM al op verzoek van Dordrecht risicogrenswaarden opgesteld voor PFOA in de bodem bij gebruik als bijvoorbeeld tuin en moestuin.

Lees meer over PFAS in de bodem op de website van het RIVM. Daar vindt u ook veelgestelde vragen. Het rapport kunt u hier downloaden.

Onderzoek NVWA

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft onderzoek gedaan naar PFOA en GenX in landbouwproducten uit onder meer de Alblasserwaard. In de Alblasserwaard zijn veel boeren gevestigd en is PFOA in de bodem aangetroffen.
Doel van het onderzoek was om te bepalen of er mogelijk een verhoogd risico is voor de volksgezondheid door de consumptie van deze producten waarin PFOA en GenX-stoffen aanwezig kunnen zijn. NVWA geeft aan dat dat niet het geval is.
Inspecteurs van de NVWA hebben ei, melk (koe en geit), kaas, yoghurt, aal en kuilvoer van boerderijen in de Alblasserwaard onderzocht op de aanwezigheid van PFOA en GenX. In de meeste van de geteste producten zijn geen meetbare hoeveelheden PFOA en GenX aangetroffen. Alleen in enkele eieren zijn zeer geringe concentraties PFOA gemeten.
De NVWA heeft berekend hoeveel PFOA en GenX een consument kan binnenkrijgen door het eten van deze producten. Ook heeft de NVWA op basis van de metingen in zuivelproducten berekend wat de effecten op vlees kunnen zijn. Deze berekende PFOA en GenX-concentraties zijn vergeleken met PFOA en GenX-concentraties die levenslang dagelijks ingenomen kunnen worden voordat effecten op de gezondheid optreden (gezondheidskundige grenswaardes). NVWA geeft aan dat door de consumptie van zuivel en vlees uit de Alblasserwaard de gezondheidskundige grenswaardes voor PFOA en GenX niet worden overschreden.

Meer informatie kunt u vinden op de website van de NVWA .