Bodem en moestuinen
Het gebruik en de uitstoot van PFOA en GenX door Chemours en DuPont hebben op verschillende manieren grond en grondwater in en rond het fabrieksterrein verontreinigd. Daar is veel onderzoek naar gedaan, bijvoorbeeld naar moestuinen.
Ook is er waarschijnlijk PFOA-houdend materiaal gestort op voormalige stortplaatsen in Dordrecht. Ook hier is onderzoek naar gedaan. Verder heeft de gemeente Dordrecht risicogrenswaarden laten opstellen voor PFOA. Die bepalen tot welke PFOA-waarden grond veilig is te gebruiken. Daarnaast zijn de gewassen in moestuinen rond de fabriek onderzocht op GenX en PFOA. Ook de bodemkwaliteit en het irrigatiewater van de moestuinen zijn onderzocht.
In 2021 en 2022 hebben de gemeenten Dordrecht, Sliedrecht, Papendrecht en Molenlanden een onderzoek laten uitvoeren in verschillende moestuinen rondom Chemours. 28 soorten groenten en fruit uit moestuinen zijn met de nieuwste technieken onderzocht op PFOA, GenX en andere PFAS-stoffen. Dit onderzoek is in september afgerond. Het RIVM heeft adviezen gegeven over het eten van groenten en fruit uit de (moes)tuin.
Uit dezelfde moestuinen zijn monsters genomen van grond, grondwater, water uit de sloot en regentonnen. Adviesbureau Arcadis heeft onderzoek gedaan naar PFAS. De resultaten daarvan zijn bekend. We kunnen nu ook advies geven over hoe u uw groenten, fruit en planten het beste water kunt geven.
Adviezen over het eten en het gebruik van tuin
Eten uit de tuin
De meeste moestuineneigenaren kunnen groenten en fruit blijven eten, zoals ze gewend zijn. De gehalten aan PFAS zijn in de meeste tuinen laag, waardoor er maar weinig in het groenten en fruit terecht komt. Het eten uit de eigen tuin kan het hele jaar door.
Helaas is dit niet overal het geval. Bij enkele moestuinen in gemeente Sliedrecht bevatten de tuinen veel PFAS. Het RIVM adviseert daar om helemaal geen groenten en fruit uit de tuin te eten. Tenzij er bakken met nieuwe grond worden gebruikt. In een gebied eromheen zijn de gehalten PFAS ook hoger, maar blijft de door het RIVM berekende inname wel onder de gezondheidskundige grenswaarde (de norm van het RIVM). Dit betekent dat u gewassen uit de tuin kunt blijven eten. Wel is het advies om dit niet hele jaar door te doen. Wissel ook af en toe af met groenten en fruit uit de supermarkt.
Gebruik van de tuin (het water geven)
Alle moestuineigenaren kunnen regen- en kraanwater gebruiken voor het water geven van de (moes)tuin. Ook kunnen veel moestuineigenaren slootwater gebruiken. Maar helaas geldt dit niet voor iedereen. Dichtbij de fabriek van Chemours zit er namelijk veel PFAS in het slootwater.
Bij enkele moestuinen in Sliedrecht wordt daarom het gebruik van slootwater afgeraden. In een paar moestuinen in Papendrecht zit minder PFAS in het slootwater. Maar toch het advies om het gebruik van slootwater te beperken en dit af te wisselen met regenwater. Dit omdat mensen in het dagelijks leven ook op andere manieren PFAS binnenkrijgen.
Adviezen in kaart
Op de kaart staan de gebieden waar onderzoek is gedaan. Met de kleuren rood, oranje en groen staat aangegeven welk advies geldt.
- Rood (binnen de rode stippellijn): Eet geen groenten en fruit uit de volle grond in de tuin. Dit geldt ook voor de kas. Gebruik het liefst bakken met nieuwe grond. Bij bakken met nieuwe grond kunt u regen- en kraanwater gebruiken voor het water geven van groenten, fruit en planten. Het gebruik van slootwater raden wij u niet aan.
- Oranje (binnen de oranje stippellijn en buiten de rode stippellijn):
Wissel groenten en fruit uit de tuin af met groenten en fruit uit de winkel. De moestuinen van cluster B in Papendrecht (zie het oranje met bruin gestreepte vlak bij de letters B-P op het kaartje) kunnen regen- en kraanwater gebruiken. Gebruik niet te vaak slootwater. De andere tuinen in het oranje gebied kunnen regen-, kraan- en slootwater gebruiken - Groen (buiten de rode – en oranje stippellijn):
Eet gerust groenten en fruit uit de tuin. Gebruik regen-, kraan- en slootwater.
Meer informatie
De Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid legt op haar website graag meer uit over de adviezen en het onderzoek. Op de pagina OZHZ.nl/pfasinmijntuin vindt u alle informatie over het onderzoek en de resultaten terug.
In een groot deel van de regio Zuid-Holland Zuid zit PFAS in grond en grondwater. Dat bevestigt een grootschalig regionaal bodemonderzoek (pdf).
Het gaat met name om de stof PFOA. De verontreiniging komt doordat jarenlange luchtuitstoot in hele kleine druppeltjes is neergeslagen op de grond (luchtdepositie). Dat is gebeurd in het gebied rondom Chemours, vooral ten noordoosten van de fabriek. Dat komt doordat de wind het vaakst uit het zuidwesten waait.
In onze regio gelden extra regels voor werken met en hergebruik van licht-PFOA houdende grond. Het uitgangspunt daarbij is dat je grond niet (verder) mag verontreinigen door er 'viezere' grond toe te passen. Bij hergebruik geldt dat de 'ontvangende grond' hetzelfde of een hoger gehalte PFOA moet hebben dan de grond die je er brengt. Zo voorkomen we dat de gehalten PFOA in de grond toenemen. Particulieren kunnen in principe kleine hoeveelheden grond direct naar de Milieustraat brengen. Grotere hoeveelheden grond die per container of vrachtwagen worden afgevoerd mogen niet naar de Milieustraat. Deze grond zal via de transporteur bij een grondbank moeten worden ingeleverd.Alles over grond en grondverzet vindt u op de website van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid . Ook staan er handreikingen, uitleg en kaarten.
Het grondwater onder de voormalige stortplaatsen Crayestein-Oost en -West, Merwedepolder, Polder Stededijk, Derde Merwedehaven en Transberg is onderzocht op PFAS. Bij al deze voormalige stortplaatsen is in het grondwater PFAS (met name PFOA) aangetroffen.
In Dordrecht is een aantal voormalige stortplaatsen waar in het verleden industrieel chemisch afval is gestort, mogelijk ook afkomstig van DuPont (nu Chemours). DuPont gebruikte tot 2012 jarenlang de stof PFOA. Voor alle stortplaatsen geldt dat niet bekend is of er in het verleden PFOA-houdend materiaal is gestort, maar gezien de stortperiode en de beperkte registratie destijds kan dit niet worden uitgesloten. Daarom is het grondwater onder voormalige stortplaatsen onderzocht op PFAS (perfluorkoolstoffen), de verzameling stoffen waar PFOA ook deel uitmaakt.
De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer van zogeheten ‘oude stortplaatsen’: Polder Stededijk, Merwedepolder, Crayestein-Oost en Transberg. De provincie Zuid-Holland is verantwoordelijk voor ‘moderne stortplaatsen’: Crayestein-West en Derde Merwedehaven.
Het grondwater onder alle stortplaatsen wordt gemonitord en waar nodig wordt met systemen voorkomen dat verontreinigd grondwater zich verder verspreidt.
Het fabrieksterrein van Chemours is verontreinigd. Dit wordt beheerst met een speciaal bodemsysteem om verdere verspreiding van de bodemverontreiniging (met onder meer PFOA) te voorkomen. Dit systeem wordt doorlopend gecontroleerd.
De informatie over PFOA en GenX in de bodem is complex. Voor de gemeente Dordrecht voert de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid veel bodemtaken uit. Met vragen over PFAS in de bodem in onze regio kunt u daarom het beste bij de OZHZ terecht. Landelijk biedt het RIVM hier veel informatie over.